SPRAWDZIAN - Funkcjonowanie roślin

Podstawa programowa to dokument, który określa jakie wiadomości mogą być sprawdzane na maturze.
Ujęte jest to w ten sposób, że UCZEŃ:

1. Określa sposób pobierania wody i soli mineralnych oraz mechanizmy transportu wody (potencjał wody, transpiracja, siła ssąca liści, kohezja, adhezja, parcie korzeniowe)
2. Wskazuje drogi jakimi do liści docierają substraty fotosyntezy i jakimi produkty fotosyntezy rozchodzą się po roślinie.
3. Przedstawia rozwój i kiełkowanie nasienia u rośliny okrytonasiennej
4. Opisuje sposoby rozmnażania wegetatywnego
5. Przedstawia podstawowe sposoby reakcji roślin na bodźce (ruch tropiczne i nastyczne); podaje ich przykłady (fototropizm, geotropizm, sejsmonastia, nyktynastia)
6. Przedstawia rolę hormonów roślinnych w funkcjonowaniu rośliny, w tym w reakcjach tropicznych
7. Wyjaśnia zjawisko fotoperiodyzmu.

Niby tylko tyle. Ale nikt nie oczekuje jedynie wykucia na pamięć regułek. Raczej sprawdza się zrozumienie tychże.
I teraz mój komentarz do poszczególnych punktów:
Ad. 1
Trzeba znać mechanizmy pobierania wody opierając się na pojęciach potencjał wody i ciśnienie osmotyczne.
Konieczna jest umiejętność obliczania potencjału wody (wzór jest podany) Trzeba znać  kierunek przepływu wody.

•ΨW = ΨS + ΨP

•ΨW – potencjał wody

•ΨS – potencjał osmotyczny 

•

ΨP – potencjał ciśnienia 
Trzeba znać etapy transportu. wody (i soli mineralnych) w roślinie i mechanizm tego transportu na każdym etapie
Najważniejsze do zapamiętania to:

•

• Im większe jest stężenie roztworu, tym mniejszy jest potencjał wodny. Stąd odwodniona komórka będzie intensywnie pobierać wodę, ponieważ stężenie jej soku komórkowego jest dużo wyższe niż stężenie roztworu glebowego. 

•

•  Etapy transportu wody w roślinie:

– transport bliski (od włośników do walca osiowego drogą apoplastyczną lub symplastyczną),
– transport daleki (w ksylemie),
– transport w liściu i transpiracja.

•

• Mechanizm transportu wody w roślinie może być pasywny (wywołany transpiracją) lub aktywny (spowodowany przez parcie korzeniowe).  

•

• Kohezja i adhezja uwarunkowane są budową polarną cząsteczek wody oraz występowaniem oddziaływań międzycząsteczkowych. 

Istotna jest też rola transpiracji (utrzymanie różnicy potencjałów wody)

Ad. 2

Zwróć uwagę na mechanizm otwierania się i zamykania aparatów szparkowych. (ma to znaczenie przy wymianie gazowej ale też przy transpiracji)

 Zwróć uwagę na rolę jonów jabłczanowych (powstających w wyniku rozkładu skrobi w komórkach aparatów szparkowych) a nie tylko jonów potasu.

Transport substancji odżywczych - najistotniejszy jest mechanizm załadunku i rozładunku floemu (łyka)
Najważniejsze etapy to:

• Transport aktywny sacharozy z miękiszu asymilacyjnego (donora) do rurek sitowych przez komórki przyrurkowe.
• Spadający potencjał wody (wzrastająca siła ssąca w rurkach sitowych) powoduje woda z naczyń napływa do rurek sitowych z naczyń, tworzy się roztwór wodny sacharozy (sok floemowy), który biernie jest transportowany przez łyko (mechanizm transportu nie jest wyjaśniony - są tylko pewne przypuszczenia) 
• Rozładunek łyka również wymaga nakładu energii - komórki (akceptory) pobierają asymilaty z rurek sitowych

Ad. 3

Zwróć uwagę na etapy rozwoju rośliny (zwłaszcza rozwój embrionalny rośliny)

Patrz tylko na rysunek A. Co to jest epikotyl i hipokotyl?

Jeśli już to wiesz to potrafisz odróżnić kiełkowanie nadziemne (epigeiczne) i podziemne (hipogeiczne) np. na rysunku i wyjaśniasz, która część łodygi wydłuża się intensywniej w każdym typie kiełkowania i jakie to pociąga za sobą konsekwencje.
Musisz umieć wyjaśnić co dzieje się w każdej fazie kiełkowania nasion oraz wyjaśnić jakie procesy powodują wydzielanie się ciepła i dwutlenku węgla podczas kiełkowania.
Oczywiście wiesz, że każde nasienie potrzebuje do kiełkowania wody, tlenu i odpowiedniej temperatury.
Podział na grupy ze względu na rolę światła w kiełkowaniu zostawiamy dla tych co marzą o szóstce 

oPierwsza to tzw. nasiona fotoblastycznie dodatnie, dla których światło jest niezbędne i nie kiełkują one w ciemności. W tym przypadku  do fotoindukcji kiełkowania może wystarczyć nawet krótkotrwały błysk światła, do którego dochodzi np. podczas uprawy roli.

oDruga grupa to nasiona fotoblastycznie ujemne, kiełkujące wyłącznie w ciemności.

oDo ostatniej grupy zaliczane są nasiona indyferentne – kiełkujące zarówno w warunkach oświetlenia, jak i jego braku.

ciąg dalszy nastąpi...