Bezkręgowce - przygotowanie do sprawdzianu

1. W podręczniku na stronie 256 (temat - Kryteria klasyfikacji zwierząt) jest dość mocno rozbudowany diagram klasyfikujący 9 typów ZWIERZĄT do określonych grup (uwzględniający przebieg rozwoju zarodkowego i budowę ciała  tych zwierząt)

• Czy umiesz odpowiedzieć na pytanie?
• Które z podanych poniżej zwierząt zaliczysz do:

- pseudocelomatycznych

- pierwoustych

- dwuwarstwowców

- celomatycznych z homonomiczną metamerią

włosień kręty, wypławek biały, chełbia modra, dżdżownica ziemna

Dobrze się zastanów może któreś zwierzę można przypisać do kilku grup?

• Albo takie zadanie:
• Do jakiej grupy zaliczysz owsika ludzkiego jeśli weźmiesz pod uwagę określone poniżej kryteria?

- obecność (lub brak) tkanek

- ilość listków zarodkowych

- sposób powstania ostatecznego otworu gębowego

- obecność (lub brak) wtórnej jamy ciała

SPRAWDZIAN - Funkcjonowanie roślin

Podstawa programowa to dokument, który określa jakie wiadomości mogą być sprawdzane na maturze.
Ujęte jest to w ten sposób, że UCZEŃ:

1. Określa sposób pobierania wody i soli mineralnych oraz mechanizmy transportu wody (potencjał wody, transpiracja, siła ssąca liści, kohezja, adhezja, parcie korzeniowe)
2. Wskazuje drogi jakimi do liści docierają substraty fotosyntezy i jakimi produkty fotosyntezy rozchodzą się po roślinie.
3. Przedstawia rozwój i kiełkowanie nasienia u rośliny okrytonasiennej
4. Opisuje sposoby rozmnażania wegetatywnego
5. Przedstawia podstawowe sposoby reakcji roślin na bodźce (ruch tropiczne i nastyczne); podaje ich przykłady (fototropizm, geotropizm, sejsmonastia, nyktynastia)
6. Przedstawia rolę hormonów roślinnych w funkcjonowaniu rośliny, w tym w reakcjach tropicznych
7. Wyjaśnia zjawisko fotoperiodyzmu.

Niby tylko tyle. Ale nikt nie oczekuje jedynie wykucia na pamięć regułek. Raczej sprawdza się zrozumienie tychże.
I teraz mój komentarz do poszczególnych punktów:
Ad. 1
Trzeba znać mechanizmy pobierania wody opierając się na pojęciach potencjał wody i ciśnienie osmotyczne.
Konieczna jest umiejętność obliczania potencjału wody (wzór jest podany) Trzeba znać  kierunek przepływu wody.

•ΨW = ΨS + ΨP

•ΨW – potencjał wody

•ΨS – potencjał osmotyczny 

•

ΨP – potencjał ciśnienia 
Trzeba znać etapy transportu. wody (i soli mineralnych) w roślinie i mechanizm tego transportu na każdym etapie
Najważniejsze do zapamiętania to:

•

• Im większe jest stężenie roztworu, tym mniejszy jest potencjał wodny. Stąd odwodniona komórka będzie intensywnie pobierać wodę, ponieważ stężenie jej soku komórkowego jest dużo wyższe niż stężenie roztworu glebowego. 

•

•  Etapy transportu wody w roślinie:

– transport bliski (od włośników do walca osiowego drogą apoplastyczną lub symplastyczną),
– transport daleki (w ksylemie),
– transport w liściu i transpiracja.

•

• Mechanizm transportu wody w roślinie może być pasywny (wywołany transpiracją) lub aktywny (spowodowany przez parcie korzeniowe).  

•

• Kohezja i adhezja uwarunkowane są budową polarną cząsteczek wody oraz występowaniem oddziaływań międzycząsteczkowych. 

Istotna jest też rola transpiracji (utrzymanie różnicy potencjałów wody)

Ad. 2

Zwróć uwagę na mechanizm otwierania się i zamykania aparatów szparkowych. (ma to znaczenie przy wymianie gazowej ale też przy transpiracji)

 Zwróć uwagę na rolę jonów jabłczanowych (powstających w wyniku rozkładu skrobi w komórkach aparatów szparkowych) a nie tylko jonów potasu.

Transport substancji odżywczych - najistotniejszy jest mechanizm załadunku i rozładunku floemu (łyka)
Najważniejsze etapy to:

• Transport aktywny sacharozy z miękiszu asymilacyjnego (donora) do rurek sitowych przez komórki przyrurkowe.
• Spadający potencjał wody (wzrastająca siła ssąca w rurkach sitowych) powoduje woda z naczyń napływa do rurek sitowych z naczyń, tworzy się roztwór wodny sacharozy (sok floemowy), który biernie jest transportowany przez łyko (mechanizm transportu nie jest wyjaśniony - są tylko pewne przypuszczenia) 
• Rozładunek łyka również wymaga nakładu energii - komórki (akceptory) pobierają asymilaty z rurek sitowych

Ad. 3

Zwróć uwagę na etapy rozwoju rośliny (zwłaszcza rozwój embrionalny rośliny)

Patrz tylko na rysunek A. Co to jest epikotyl i hipokotyl?

Jeśli już to wiesz to potrafisz odróżnić kiełkowanie nadziemne (epigeiczne) i podziemne (hipogeiczne) np. na rysunku i wyjaśniasz, która część łodygi wydłuża się intensywniej w każdym typie kiełkowania i jakie to pociąga za sobą konsekwencje.
Musisz umieć wyjaśnić co dzieje się w każdej fazie kiełkowania nasion oraz wyjaśnić jakie procesy powodują wydzielanie się ciepła i dwutlenku węgla podczas kiełkowania.
Oczywiście wiesz, że każde nasienie potrzebuje do kiełkowania wody, tlenu i odpowiedniej temperatury.
Podział na grupy ze względu na rolę światła w kiełkowaniu zostawiamy dla tych co marzą o szóstce 

oPierwsza to tzw. nasiona fotoblastycznie dodatnie, dla których światło jest niezbędne i nie kiełkują one w ciemności. W tym przypadku  do fotoindukcji kiełkowania może wystarczyć nawet krótkotrwały błysk światła, do którego dochodzi np. podczas uprawy roli.

oDruga grupa to nasiona fotoblastycznie ujemne, kiełkujące wyłącznie w ciemności.

oDo ostatniej grupy zaliczane są nasiona indyferentne – kiełkujące zarówno w warunkach oświetlenia, jak i jego braku.

ciąg dalszy nastąpi...

Jak wystawiane będą oceny semestralne?

Szkolny system oceniania zakłada, że uczennica /uczeń klasy biologicznej w ciągu semestru musi otrzymać co najmniej:

a) 3 oceny za sprawdziany (zapisuję je czasem jako prace klasowe)
b) 2 oceny za kartkówki
c) 1 ocenę za odpowiedzi ustne
d) aktywność na lekcjach jest oceniana jeśli uczeń jest aktywny
e) 1 ocena za  prace domowe

Sprawdzian – zapowiedziana całogodzinna praca pisemna sprawdzająca wiedzę
                                   i umiejętności z określonej partii materiału.

Kartkówka – niezapowiedziana kilkunastominutowa praca pisemna sprawdzająca wiedzę
                                   i umiejętności z ostatniej lekcji.

    Czynności związane z systemem oceniania: (to cytat z przedmiotowych zasad oceniania)

· w ciągu semestru uczeń może zgłosić jedno (zakres podstawowy) lub dwa nieprzygotowania do lekcji (zakres rozszerzony) nie podając przyczyny (nie ma
to wpływu na ocenę semestralną),

·         informacje o terminie, formie i zakresie planowanych sprawdzianów podawane
są z tygodniowym wyprzedzeniem,

·         nauczyciel umieszcza w dzienniku klasy informację o terminie sprawdzianu
(w ciągu tygodnia uczeń może mieć najwyżej trzy sprawdziany, przy czym
nie więcej niż jeden dziennie),

·         jeżeli uczeń z przyczyn losowych nie może napisać sprawdzianu ma obowiązek uczynić to w terminie uzgodnionym z nauczycielem, w przeciwnym razie uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną,

·         uczeń może poprawić ocenę ze sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni
od otrzymania oceny (rozdania prac), a ocena z poprawy jest oceną ostateczną wpisaną obok oceny pierwotnej,

·         uczeń klasy biologiczno-chemicznej ma obowiązek uzupełniać karty pracy
po każdym skończonym dziale tematycznym, brak lub nieuzupełnienie kart pracy na wyznaczony termin skutkuje oceną niedostateczną,

·         nie ocenia się w danym dniu ucznia znajdującego się w trudnej sytuacji losowej,

·         nie ocenia się po trzech i więcej dniach usprawiedliwionej nieobecności w szkole,

·         w dniu przypadającym bezpośrednio po przerwie świątecznej lub feriach
nie ocenia się ucznia,

·         nie stawia się ocen niedostatecznych po przerwie świątecznej trwającej 3 dni
i więcej,

·         oceny są jawne zarówno dla uczniów jak i jego rodziców (prawnych opiekunów),

·         na prośbę ucznia lub jego rodziców nauczyciel ustalający ocenę powinien
ją uzasadnić,

·      na dwa tygodnie przed końcoworocznym posiedzeniem Rady Pedagogicznej, powiadamia się uczniów i rodziców o proponowanej ocenie poprzez wpisanie jej w dzienniku elektronicznym, (klasyfikacja semestralna w tym roku odbędzie się 9 stycznia 2018, więc stopnie będą wystawione przed przerwą świąteczną czyli w piątek 22 grudnia 2017) 

·         prowadzenie zeszytu przedmiotowego jest obowiązkowe, natomiast sposób prowadzenia zeszytu jest indywidualna sprawą ucznia,

·         sprawdzone prace pisemne należy udostępnić uczniom do wglądu na lekcji
w terminie do dwóch tygodni od daty sprawdzianu; termin wyjątkowo może ulec zmianie na skutek zaistniałych okoliczności np. okres ferii, choroba,

·         nauczyciele przechowują prace pisemne do końca roku szkolnego.

Wiadomo, że oceny nie  mają równej wartości.

Ja  posługuję się wagą ocen aby uniknąć wszelkich dyskusji i być bezstronną w ocenie wiadomości i umiejętności ucznia. 

WAGI  OCEN:

SPRAWDZIAN - 5

KARTKÓWKA - 4

ODPOWIEDŹ  USTNA - 4

PRACA DOMOWA - 2

PRACA  NA  LEKCJI (aktywność) - 2

Przygotuj się do sprawdzianu - ROŚLINY część 2

Moje drogie uczennice i nieliczni uczniowie.
Oto moje sugestie co do pytań

• Które cechy mszaków pozwalają zaliczyć je do organowców? (podaj przynajmniej 4)
• Które cechy pechowców występują u mszaków? (podaj 4 cechy)
• Które cechy anatomiczne i morfologiczne mszaków są przystosowaniem do życia na lądzie?
• Zaznacz na schemacie cyklu rozwojowego mchu - miejsce zapłodnienia i mejozy, elementy haploidalne i diploidalne, elementy sporofitu i gametofitu

• W jaki sposób mchy gromadzą wodę (torfowiec, płonnik)? Jaką rolę woda odgrywa w cyklu rozwojowym mchów?
• Jak zbudowane są gametofity porostnicy wielokształtnej?
• Zwróć uwagę na pojęcia: hydroidy i leptoidy, jednopienność i dwupienność, splątek, seta, sprężyce, asymilatory. 
• Dlaczego listki mchu nie są homologiczne do liści paproci?
• Zwróć uwagę na zadania 40, 41, 42 i 45   zbiór zadań maturalnych
• Porównaj przemianę pokoleń paprotników jednakozarodnikowych i różnozarodnikowych. 
• 
• ....................................................................................................................................
• 
• Wyjaśnij dlaczego konieczna jest ochrona gatunkowa widłakowych (weź pod uwagę fizjologię tych roślin).
• Wyjaśnij jaki wpływ miały karbońskie paprotniki na zmiany klimatyczne.
• Podaj charakterystyczne cechy budowy anatomicznej kłącza paproci. Jakie wiązki pojawiają się u paproci? Z jakich elementów zbudowany jest ksylem?
• Dlaczego paprotniki zalicza się do roślin naczyniowych?
• Jak zbudowane są organy sporofitów paprotników? Jak zbudowane są gametofity paprotników?
• Zrób TEST  MATURALNY  i  TO  BYŁO  NA  MATURZE z podręcznika
• Nie zapomnij o zadaniach z KART  PRACY
• Naucz się rozpoznawać rośliny dwuliścienne i jednoliścienne.
• Dobrze naucz się tabelki, którą masz w zeszycie (dotyczącej porównania elementów gametofitu i sporofitu paprotników, nagonasiennych i okrytonasiennych.)
• Przeczytaj wcześniejsze wpisy na blogu

OKRYTONASIENNE - PO ZAPŁODNIENIU

Podwójne zapłodnienie jest charakterystyczne tylko dla okrytonasiennych.

Przebieg i efekty podwójnego zapłodnienia doskonale pokazano na stronie 210 w podręczniku (Biologia na czasie 1 - zakres rozszerzony)


Budowa nasion bielmowych - tkanką odżywczą dla zarodka jest triploidalne bielmo (powstałe przez połączenia jądra wtórnego woreczka zalążkowego z komórką plemnikową)





Zalążnia (ściana) przekształcona w owocnię zwykle tworzy owoc. Ale nie zawsze.



Owoce rzekome to inaczej szupinki (w tworzeniu owocu bierze udział obok zalążni - dno kwiatowe)


Przekrój jabłka: 1- szypułka, 2 - nasiono, 3 - łuski gniazda nasiennego, 4 - komora nasienna, 5 - kielich i zagłębienie kielichowe, 6 - miąższ, 7 - skórka.
Dość zabawne jest to, że właściwy owoc jabłoni zwykle wyrzucamy jako ogryzek.

Sposoby rozprzestrzeniania się nasion i owoców są dobrze opisane w podręczniku. Ale ten sposób jest bardzo ciekawy i dość powszechny w przyrodzie a mało znany.

Elajosom (gr. élaion – oliwa, sōma – ciało), ciałko mrówcze, ciałko tłuszczowe – obfitujący w tłuszcze i węglowodany wyrostek nasion lub owoców niektórych roślin. Stanowi pokarm dla mrówek, które przyczyniają się w efekcie do rozprzestrzeniania takich diaspor. Wytwarzanie elajosomów nie jest dla roślin wielkim kosztem, daje im natomiast znaczne korzyści, ponieważ mrówki pożywiające się nimi nie tylko rozprzestrzeniają diaspory, ale także chronią je przed roślinożercami, przenoszą w pobliże gniazd stanowiące żyzne mikrosiedliska i często umieszczają w podłożu. Ponieważ mrówki przy okazji zyskują pożywienie, relacja między tymi owadami i roślinami tworzącymi elajosomy jest przykładem mutualizmu.

Okrytozalążkowe - budowa kwiatów obupłciowych

A - płatki korony
B - pręcik (B1 - główka pręcika, B2 - nitka pręcika)
C - słupek (C1- znamię, C2 - szyjka, C3 - zalążnia)
D - zalążki
E - dno kwiatowe
F - działki kielicha
G - szypułka

Jeśli przyjmiemy, że kwiat jest skupieniem przekształconych liści to:

• płatki korony + działki kielicha (okwiat) są liśćmi płonnymi
• pręciki to mikrosporofile a woreczki pyłkowe (tworzące główkę pręcika) to mikrosporangia
• słupek to makrosporofil lub kilka makrosporofili zrośniętych razem
• cały kwiat jest homologiczny do kłosa zarodnionośnego paprotnika różnozarodnikowego

A - zalążek
B - woreczek zalążkowy (gametofit żeński) składa się z 7 komórek (6 jest haploidalnych, jedna diploidalna - wtórne jądro woreczka zalążkowego na rysunku nazwane jądrem biegunowym)


A - ziarno pyłku, które jest gametofitem męskim jest jeszcze bardziej zredukowane bo składa się właściwie tylko z 2 komórek (wegetatywnej i generatywnej)
B - kiełkujące ziarno pyłku wytwarza łagiewkę pyłkową ( z komórki wegetatywnej), z komórki generatywnej tworzą się 2 komórki plemnikowe

Jak pojedziemy na wycieczkę do ogrodu botanicznego to nauczę Was rysować wzór i narys kwiatowy. To mój pierwszy pomysł.